Eg deler her omtalar, lenker og informasjon om bøker som har tilknyting til Setesdal – både bøker frå dalen og bøker om livet, kulturen og historia her.
Målet er å løfte fram den rike kulturarven vår, gje lesarar inspirasjon til å utforske lokale forfattarar og fagbøker, og å vise kor mykje kunnskap og forteljing som finst mellom desse sidene.
Her vil du finne alt frå lokalhistoriske verk og handverksbøker til romanar, dikt og minnesamlingar – både nye utgivingar og gøymde skattar frå tidlegare tider.
Eg legg fortløpande ut omtalar, vurderingar og lenker til nettstader der bøkene kan lesast meir om eller kjøpast.
Har du tips til bøker som bør vere med, er du velkomen til å ta kontakt!
Bokmelding: Gøymde og gløymde skattar. Band og belte frå Setesdal
Utgjevar: Valle bygdekvinnelag, 2024
Redaksjon: Grete Fossen (leiar), May-Lis Flateland, Eli Straume Føreland, Monica Rygnestad
Omfang: 182 sider
Kulturarv i tekst og tråd
Gøymde og gløymde skattar er ei bok som tek mål av seg til å lyfte fram eit handverk og ein tradisjon som i mange tiår har levd stille i skuggen av meir synlege delar av bunads- og tekstilkulturen. Gjennom grundig innsamlingsarbeid og eit rikt bilemateriale får lesaren møte dei fargerike banda og belta som har vore ein viktig del av draktskikken i Setesdal, og ikkje minst kvinnene som har bore kunnskapen vidare.
Prosjektet starta i 2022 og har vore eit samarbeidsprosjekt mellom Valle bygdekvinnelag og lokale kulturaktørar. Resultatet er ei praktbok som kombinerer historie, tradisjon og identitet i ei form som er både vakker og informativ.
Innhald og oppbygging
Boka er delt inn i fleire tematiske delar. Her finn vi kapittel om materialar, teknikkar, reiskapar og bruk, men òg om dei som har halde handverket levande gjennom generasjonar. Det er tydeleg at forfattarane ønskjer å skape ei heilskapleg forteljing – ikkje berre om vevde band, men om eit levande kulturuttrykk.
Språket er lett og tilgjengeleg, utan å vere overflatisk. Boka legg vekt på formidling og inspirasjon snarare enn opplæring; det vert tydeleg understreka at dette ikkje er ei lærebok i veving, men ei bok som skal vekkje interesse og respekt for tradisjonen.
Det visuelle uttrykket
Fotografen Monica Rygnestad har bidrege med bilete som både dokumenterer og forsterkar forteljinga. Dei mange detaljane – frå mønster og fargar til reiskap og arbeidsprosessar – er presenterte med estetisk sans og respekt for materialet. Den visuelle delen av boka er utan tvil ein av dei største styrkene: ho gjer tradisjonen levande for lesaren.
Vurdering
Boka gjer ein imponerande jobb med å dokumentere og synleggjere ein del av norsk handverkstradisjon som tidvis har vore oversett. Ho har eit sterkt lokalhistorisk preg, og formidlar stoltheit over eigen kulturarv.
Det einaste som kunne styrkt boka vidare, er ei djupare fagleg eller analytisk tilnærming – til dømes ei drøfting av korleis handverket har endra seg gjennom modernisering og kommersialisering, eller korleis tradisjonskunnskapen kan formidlast vidare i dag.
Likevel er dette eit solid og varmt arbeid, der tekst og bilete saman løftar fram eit stykke levande kulturhistorie. Gøymde og gløymde skattar er meir enn eit bok – ho er ei hyllest til dei som har halde fast på kunnskapen, og eit kall til nye generasjonar om å vidareføre han.
Konklusjon
Ei vakker og grundig bok som dokumenterer eit viktig stykke kulturhistorie frå Setesdal.
Passar særleg for alle som er opptekne av bunad, vev, lokal historie eller norsk kulturarv.
